Zaman Tüneli

Geçmişten günümüze olayları, kişileri ve eserleri keşfedin.

Kategorilere Göre Filtrele

90 Madde "Olay" kategorisinde bulundu

  • 1908

    Osmanlı Anayasası’nın yeniden ilân edilmesiyle birlikte fikri tartışmalar canlanmış ve İslamcı dergiler hayat bulmaya başlamıştır.

  • 1913

    Enver Bey ve Talat Bey’in başını çektiği bir grup İttihat ve Terakki üyesi tarafından hükûmet binasının basılmasıyla gerçekleştirilen askerî darbe sonrasında iktidar İttihat ve Terakki’nin eline geçmiştir.

  • 1914

    Tüm İslam dünyasını ilgilendiren savaş süresince İslamcı neşriyat halkın maneviyatını güçlendirmek üzere savaşı sık sık büyük bir cihad olarak sayfalarında işlemiştir.

  • 1915

    Çanakkale muharebeleri İslamcı neşriyatın sıklıkla ele aldığı bir mevzudur. Akif’in “Çanakkale Şehitlerine” şiiri bu zaferi anlatan destansı bir metindir..

  • 1918

    Osmanlı Devleti’nin başkenti İstanbul 13 Kasım 1918’de işgal edildi. İşgal İslamcılar tarafından yoğun şekilde protesto edildi.

  • 1919

    İslamcıların sıkı bir biçimde içinde yer aldığı Milli Mücadele dönemin İslamcı dergilerinde de ciddi bir yer tutmaktaydı.

  • 1919

    15 Mayıs 1919’da İzmir’in İşgali üzerine Türk Ocağı ve Karakol Cemiyeti tarafından düzenlenen mitinglerde işgale karşı halk direnişi gündeme getirildi.

  • 1920

    Milli Mücadele’nin siyasî manifestosu olan altı maddelik bildiri İstanbul’da toplanan son Osmanlı Mebusan Meclisi tarafından 28 Ocak 1920’de oy birliği ile kabul edilmiştir.

  • 1920

    İstanbul’un 16 Mart 1920 tarihinde resmen işgal edilmesi üzerine TBMM Ankara’da 23 Nisan 1920 Cuma günü 115 milletvekilinin katılımı ile açıldı.

  • 1922

    TBMM’de 1 Kasım 1922’de çıkarılan kanunla hilafet ile saltanat birbirinden ayrıldı ve saltanat kaldırıldı. Bunun neticesinde Osmanlı İmparatorluğu’nun 36. ve son sultanı ve 115. İslam halifesi olan Sultan Vahdeddin 17 Kasım 1922’de İstanbul ‘dan ayrıldı. Sultan Vahdeddin türbesi Türkiye’de olmayan tek padişahtır.

  • 1923

    Hakkında günümüzde de tartışmaların devam ettiği Lozan Barış Konferansı dönemin İslamcı dergilerinde de ciddi bir biçimde tartışılmış ve eleştirilmiştir.

  • 1923

    Lozan Antlaşması’nın kabulü nedeniyle mecliste baş gösteren yoğun tartışmalar üzerine Mustafa Kemal Paşa, 9 Eylül 1923’te “9 Umde” adı verilen siyasî programı ilan etti ve iki gün sonra İçişleri Bakanlığı’na verilen bir dilekçeyle kendisine bağlı milletvekillerinden oluşan Halk Fırkası’nı kurdu.

  • 1923

    İkinci Dönem TBMM’de Mustafa Kemal’in hazırladığı anayasa değişikliği teklifinin kabul edilmesiyle Türkiye Devleti’nin yönetim şekli Cumhuriyet olarak belirlendi.

  • 1924

    TBMM kabul ettiği kanun ile hilâfeti kaldırdı ve halifeliği meclisin şahsı manevisine devretti. Bu kanun ile hanedan üyeleri yurt dışına çıkarıldı. Aynı oturumda daha önce Şer’iye ve Evkaf ve Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Vekâleti’nin İlgasına Dair Kanun ile Tevhid-i Tedrisat Kanunu da kabul edilmiş ve Diyanet İşleri Reisliği’nin kurulması kararlaştırılmıştır.

  • 1924

    Birinci Meclis’teki ikinci grup tarafından kurulan ve Türkiye Cumhuriyeti tarihinin ilk muhalefet partisi olan TCF, Şeyh Said İsyanı bahanesiyle yürürlüğe konan Takrir-i Sükûn kanunu neticesinde kapatılmıştır.

  • 1925

    Yakın tarih üzerinde derin izler bırakan Zaza-Kürt aşiretlerin destek verdiği bu isyan merkezi yönetime karşı girişilen geniş çaplı bir Hilafet taraftarı ayaklanmadır. Önce büyüyen isyan giderek bastırılmış ve Şeyh Said yakalanarak idam edilmiştir.

  • 1925

    Şeyh Said İsyanı sonrasında yürürlüğe konan Takrir-i Sükûn Kanunu neticesinde kamusal hayat ağır bir biçimde denetlenmeye başlanmış, devlet-toplum ilişkileri uzun vadede çok yönlü bir biçimde yara almıştır. Bu tarihten itibaren İslamcılık uzunca bir süre kamusal hayattan çekilmek zorunda kalmıştır.

  • 1925

    İstiklal Mahkemeleri, Milli Mücadele sırasında çıkarılan Hiyânet-i Vataniye Kanunu’nu uygulamak için 18 Eylül 1920’de kuruldu. Ancak 6 Nisan 1925 tarihinde Şeyh Said İsyanı sonrasında tekrar hayata geçirilen bu mahkemeler İzmir Suikastı’nın ardından gittikçe genişletilerek her türlü muhalefeti bastıran özel yetkili mahkemelere dönüşmüştür.

  • 1925

    Halkın kılık ve kıyafetinin düzenlenerek Batı ülkelerindeki normlara uygun hâle getirilmesi için 1925 yılında yapılan kanuni düzenleme uzunca bir süre İslamcı popüler muhalefetin odak noktasını teşkil etmiştir.

  • 1925

    Konya milletvekili Refik Bey (Koraltan) ve beş arkadaşının önerisiyle meclise sunulup kabul edilen Tekke ve Zaviyeler kanununun dini yaşam üzerinde uzun vadeli ciddi etkileri olmuştur..

  • 1927

    Aralarında Refik Halit, Mustafa Sabri ve Çerkes Ethem gibi genellikle İttihat Terakki muhalifi İtilafçılardan oluşan yüz elli isim Milli Mücadeleye muhalefet ve işbirlikçi olmak suçlamasıyla 28 Mayıs 1927’de yurttaşlıktan çıkarılmışlar ve yurt dışına sürgüne gönderilmişlerdir.

  • 1928

    Çıkarılan 1353 Sayılı Kanun i Latin esasından alınan alfabe “Türk harfleri” adıyla kabul edilmiştir. Yüzlerce yıllık birikimin üzerine inşa edildiği Arap harflerinin terki ile birlikte İslamcıların daha sonra sıkça eleştirdiği üzere köksüz bir toplum oluşturulması hedeflenmiştir.

  • 1930

    İzmir’in Menemen ilçesinde, yedek subay olan öğretmen Mustafa Fehmi Kubilay’ın öldürüldüğü olayın, zamanın Nakşibendi lideri Şeyh Esat ve yandaşları tarafından planlandığı ve uygulandığı iddia edilmiş ve kurulan mahkemede bu isimler idam edilmiştir. Olay Cumhuriyet tarihi boyunca laik-dindar kutuplaşmasının temel öğelerinden birisini teşkil etmiştir.

  • 1932

    Diyanet İşleri Başkanlığı’nın 18 Temmuz 1932 tarihli bir genelgesi ile ezan Türkçe okunmaya başlanmış; 1941 yılında ise Arapça ezan yasağı uygulamaya konulmuştur. 1950 seçimlerinden birinci parti olarak çıkan Demokrat Parti, Arapça ezan yasağını kaldırmıştır.

  • 1937

    Dersim’de 1937-38 yıllarında Dersim aşiretleri tarafından başlatılan isyan ağır bir biçimde bastırıldı ve çok sayıda kişi öldürülürken 12.000’e yakın insan zorunlu göçe tabi tutuldu. Dersim, uzunca bir süre Kemalizmin sadece İslamcılara değil farklılık gösteren tüm toplum kesimlerine baskısının bir sembolü olmuştur.

  • 1950

    14 Mayıs 1950 günü yapılan seçimler Türkiye’de 27 yıllık tek parti devrini sona erdirdi. 1923’ten beri tek başına ülkeyi idare eden Cumhuriyet Halk Partisi iktidarı halkoyu ile Demokrat Parti’ye devretti. Bu dönemde yaşanan rahatlama ile İslamcı neşriyat genişlemesini devam ettirmiştir.

  • 1950

    Kore’de devam eden iç savaşta görev alan bir Türk Tugayı, Kore Savaşı sırasında 1950’den 1953’e kadar Birleşmiş Milletler Ordusu’nun komutası altında savaşmıştır. Tugay’ın Kore’ye gidişi ve savaştaki haberleri dönemin diğer yayınlarında olduğu gibi İslamcı dergilerde de geniş yer bulmuştur. Dönem dergilerinde genel olarak Müslümanlığın Kore’de yayılma ihtimaline dair heyecan gözlenmektedir.

  • 1952

    Türkiye’nin Kuzey Atlantik Asamblesi’ne (NATO) üye olması neticesinde topraklarımıza ABD askeri üsleri kurulmaya başlandı. NATO’ya üyelikle birlikte Türkiye’nin Soğuk Savaş’ta Batı bloku içinde yer alması zamanla antikomünizmle yoğrulan İslamcılık üzerinde çok boyutlu etkiler oluşturmuştur.

  • 1953

    Dönemin İslamcı dergilerinde kendisine geniş yer bulan İstanbul’un Fethi’nin 500. Yıldönümü kutlamaları Osmanlı tarihine dönüşü sembolize eden önemli bir dönüm noktası olarak görülmektedir. Günümüzdeki Fatih imgesini kuran bu kutlamalar kitlesel katılıma şahit olmuştur.

  • 1955

    6 – 7 Eylül 1955’te İstanbul’da yaşayan başta Rumlara olmak üzere azınlıklara yönelik tahrip ve yağma hareketi dönemin İslamcı dergilerinde kendisine geniş bir yer bulamamıştır.

  • 1960

    27 Ekim 1957’de yapılan genel seçimler neticesinde Demokrat Parti oy kaybına uğrasa da iktidarını korumuştur. Muhalefet seçimlere hile karıştığı iddiasıyla geniş çaplı bir protesto hareketi başlatırken DP de buna cevap vermiştir. İktidar ve muhalefet arasında bir türlü dinmeyen gerilimler ve olaylar darbeye giden yolu açmıştır. 27 Mayıs 1960 tarihinde 37 düşük rütbeli subayın emir komuta zinciri dışında yaptığı darbe neticesinde çok partili dönemde dini grupların elde ettiği görece serbestlik içerisinde artan İslamcı yayın faaliyetleri kesintiye uğramış, bir takım dergiler kapatılmış ve önde gelen yazarlar gözaltına alınmıştır.

  • 1965

    Ayasofya’nın ibadete açılması talebiyle MTTB tarafından düzenlenen mitinglerle beraber bu konu birçok derginin gündeminde daha fazla yer buldu.

  • 1965

    Süleyman Demirel liderliğinde seçimlerden galip çıkan AP, muhafazakar söylemi sebebiyle dönemin bazı dergileri tarafından desteklense de özellikle Büyük Doğu tarafından çokça eleştirildi.

  • 1966

    Eşref Edip tarafından 1948’te tekrar yayımlanmaya başlayan Sebilürreşad 362 sayı daha çıktıktan sonra yarım asrı aşan yayın hayatına son verdi.

  • 1969

    1970’lere damgasını vuran sağ-sol çatışması İslamcılar arasında birçok tartışmayı tetikledi. Dönemin çoğu dergisindeki ortak tema sağ merkezli antikomünizm iken “Ne sağ, ne sol; tek yol İslam” söylemi de bu dönemde gelişti.

  • 1970

    Konya milletvekili Necmettin Erbakan ve 17 arkadaşı MNP’yi kurdular. 1971 Muhtırası'ndan sonra kapatılan partinin yerine kurulan Mill Selamet Partisi ile çizgisini sürdüren Milli Görüş Hareketi, bazı İslamcı dergiler tarafından açıkça, bazılarınca zımnen desteklendi.

  • 1974

    Necmettin Erbakan’ın başbakan yardımcısı olduğu CHP-MSP koalisyonu tarafından gerçekleştirilen Kıbrıs Harekatı milliyetçilerin yanında birçok İslamcı dergiden de destek gördü.

  • 1974

    İsmail Kahraman’ın 1967’de başkan olmasıyla MTTB’de başlayan dönüşüm Milli Gençlik dergisinin de yeni yayın dönemine etki etti.

  • 1975

    Ankara Üniversitesi Talebe Derneği adına çıkarılan Talebe dergisi, Mehmet Bekaroğlu, M. Önal Mengüşoğlu, Ahmet Ertürk, Cahit Koytak’ın içinde bulunduğu bir ekip tarafından yayımlanmaya başladı.

  • 1976

    Suriye Müslüman Kardeşler Hareketi, 1976’da Hafız Esad’a karşı aktif bir direnişe başladı. 1982’ye kadar uzanan bu süreci birçok dergi sayfalarına taşıdı.

  • 1977
  • 1977

    TCK 163 ile birlikte 146. Madde de dönemin İslamcılarını yargılamak ve yayınlarını yasaklamak için sıkça kullanıldı.

  • 1978

    Necip Fazıl Kısakürek tarafından 1943 yılından itibaren 17 devre ve 558 sayı olarak aralıklarla yayımlanan Büyük Doğu’nun son sayısı çıktı.

  • 1979

    Önde gelen İslamcı dergiler Akıncılar, Düşünce, Fikir ve Sanatta Hareket, Hicret, İslami Hareket ve Sebil Hicri 1400. Yıl münasebetiyle ortak bir manifesto yayımladı.

  • 1979

    Sovyetler Birliği’nin Afganistan’ı işgal etmesiyle başlayan direniş birçok dergi tarafından yakından takip edilerek desteklendi.

  • 1980

    12 Eylül Askeri Darbesi ile İslamcı yayıncılık da ciddi bir darbe aldı. İslami Hareket, Nesil ve Tohum kapanırken, Diriliş yayınına uzun bir ara verdi. Sebil ise 1982’ye kadar ancak 5 sayı çıkabildi.

  • 1980

    Süleyman Demirel, Bülent Ecevit, Necmettin Erbakan ve Alparslan Türkeş göz altına alındı.

  • 1980

    İran-Irak Savaşı başladı. İran Devriminde sonra iki ülke arasında yaşanan gerilim, Saddam Hüseyin’in emriyle Irak ordusunun Abadan ve Hürremşehr’e girmesiyle savaşa dönüştü.

  • 1982

    Hareket 187. sayısı ile kapandı. Toplamda 5 farklı dönemde çıkan dergi Nurettin Topçu’nun vefatından sonra 29 sayı çıkarılabildi.

  • 1982

    Türkiye’de ilk ve orta öğretimde din dersi zorunlu kılındı.

  • 1982

    Yeni Anayasa yürürlüğe girdi ve Kenan Evren cumhurbaşkanı oldu.

  • 1983

    Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ilan edildi.

  • 1983

    1. Özal Hükümeti göreve başladı. Özal dönemin İslamcı dergilerinde çok eleştirilse de 2000 sonrasında bu eleştiriler yerini övgüye bırakmıştır.

  • 1987

    YÖK'ün eğitim kurumlarında başörtüsü yasağının devamına karar vermesinden sonra Erzurum İlahiyat Fakültesi öğrencileri dekanlığı işgal etti. Konya'da 122 öğrenci sınavları boykot etti. Bursa'da öğrenciler protesto telgrafı çekti.

  • 1987

    Ankara Kocatepe Camii’nin açılışını Başbakan Turgut Özal yaptı. Kocatepe Cumhuriyet tarihinde bir başbakan tarafından açılan ilk cami olarak tarihlere geçti.

  • 1988

    Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in veto ettiği öğrenci affı yasası Meclis'te tekrar kabul edildi. Yasa, üniversitelerde türbana izin vermekteydi.

  • 1989

    Turgut Özal, TBMM'de yapılan oylamada 263 oyla Türkiye'nin 8. cumhurbaşkanı oldu.

  • 1989

    Malta'da bir araya gelen ABD başkanı George Bush ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Mihail Gorbaçov, Soğuk Savaş'ın bittiğini resmen ilan ettiler.

  • 1990

    İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Doğu Almanya ve Batı Almanya olarak ikiye ayrılan Almanya, Berlin Duvarı’nın yıkılmasıyla birleşti.

  • 1991

    Körfez Savaşı, müttefik uçaklarının Irak ve Kuveyt’teki hedefleri vurmalarıyla başladı. Savaş 12 Nisan 1991’e kadar devam etti.

  • 1991

    Berlin Duvar’ının yıkılması, SSCB’nin dağılması gibi gelişmelerin ardından Varşova Paktı da feshedildi.

  • 1992

    Azerbaycan’ın Hocalı kentine giren silahlı Ermeni gruplar, çok sayıda kadın ve çocuğu katletti.

  • 1992

    Yoğun katliamlara sahne olan Bosna Savaşı başladı. Türkiye’de İslamcı dergilerde geniş bir yer tutan bu savaş 1995’e kadar sürdü.

  • 1992

    Ercümend Özkan tarafından kurulan ilk İslami televizyon kanalı BHA TV test yayınına başladı.

  • 1993

    Grup Genç İlk albümleri Şehadet Vakti ile müzik piyasasını marş ve ezgilerle tanıştırdı.

  • 1993

    DYP Genel Başkanı ve Başbakan Süleyman Demirel, TBMM’de yapılan oylamada 244 oyla Türkiye’nin dokuzuncu Cumhurbaşkanı oldu.

  • 1993

    Sivas’ta Pir Sultan Abdal Şenlikleri sırasında çıkan olaylar sırasında Madımak Oteli’nin yakılması sonucu 35 kişi hayatlarını kaybetti.

  • 1993

    Erzincan’ın Kemaliye ilçesine bağlı Başbağlar köyünü basıp bir saatten uzun bir süre PKK propagandası yapan bir grup daha sonra 28 erkeği katletti.

  • 1993

    Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) lideri Yaser Arafat ve İsrail Başbakanı İzak Rabin barış anlaşmasının yaptı.

  • 1993

    AB Kuruldu

    Olay

    Maastricht Antlaşması'nın yürürlüğe girmesiyle; Avrupa Birliği resmen kurulmuş oldu.

  • 1993

    Cumhuriyet tarihinin ilk Din Şûrası toplandı. Başbakan Tansu Çiller toplantıda başını örterek ayet okudu.

  • 1994

    Sovyetler Birliği bağımsızlığını ilan eden Çeçenistan’a yüzlerce tank ve askerle girdi.

  • 1995

    Filistin Kurtuluş Örgütü lideri Yaser Arafat ile İsrail başbakanı İzak Rabin, Batı Şeria’nın Filistin yönetimine devri konusunda anlaştılar.

  • 1995

    Bosna Savaşı Dayton Antlaşması ile sona erdi.

  • 1995

    Erken genel seçim yapıldı. Refah Partisi seçimden birinci parti olarak çıktı, ikinciliği milletvekili sayısı bakımından DYP, oy oranı açısından ANAP aldı.

  • 1995

    Türkiye ile Yunanistan arasındaki Kardak krizi Türkiye’nin müdahalesi ve ABD’nin araya girmesi sonucu Kardak’tan Yunan Bayrağı indirilmesiyle sona erdi.

  • 1996

    ANAP ve DYP koalisyonunun bozulmasıyla hükümeti kurma görevi Necmettin Erbakan’a verildi. Refah Partisi, DYP ile Refah-Yol hükümetini kurdu.

  • 1997

    Başbakan Necmettin Erbakan, 51 tarikat ve cemaat liderine başbakanlık konutunda iftar yemeği verdi.

  • 1997

    Refah Partili Sincan Beledi Başkanı Bekir Yıldız’ın katılımıyla Kudüs Gecesi düzenlendi. İran Büyükelçisi Muhammed Rıza Bagheri’nin katıldığı gece ulusal basında farklı şekillerde yansıtılarak gündemi uzunca bir süre meşgul etti.

  • 1997

    Derin devlet ilişkilerini protesto etmek için “Sürekli Aydınlık İçin 1 Dakika Karanlık” eylemi başlatıldı. Eylem kısa bir süre sonra Refahyol hükümetine karşı bir mahiyet kazandı.

  • 1997

    Milli Güvenlik Kurulu “irtica” gündemiyle toplandı. 8 yıllık zorunlu eğitim, İmam Hatip lisesi orta kısımlarının kapatılması ve Kur’an kurslarının durumu gibi konuları kapsayan 18 maddelik bir liste imzalanması için Erbakan’a sunuldu.

  • 1997

    İlköğretimin 8 yıl zorunlu ve kesintisiz olmasını öngören yasa kabul edildi. Büyük tepki gören ve protesto edilen yasayla İmam Hatiplerin orta kısmı kapatıldı.

  • 1998

    Refah Partisi laiklik ilkesine aykırı eylemlerde bulunduğu gerekçesiyle kapatıldı. Necmettin Erbakan’ın da aralarında bulunduğu altı isme 5 yıl siyaset yasağı getirildi.

  • 1998

    Amerika, Irak’a “Çöl Tilkisi” harekâtını başlattı. Harekâtın nedeninin Irak’ın kitle imha silahlarını kontrolünü engellemesi olduğu ileri sürüldü.

  • 2001

    Milli Görüşün en ılımlı partisi olan Fazilet Partisi laiklik karşıtı eylemler yaptığı ve Refah Partisi’nin devamı olduğu gerekçeleriyle kapatıldı.

  • 2001

    Milli Görüş hareketi içerisinde devam eden yenilikçi gelenekçi ayrışması Fazilet Partisi’nin kapatılması ile kopmaya yol açtı. Adalet ve Kalkınma Partisi Tayyip Erdoğan tarafından kuruldu.

  • 2001

    ABD’de kaçırılan dört yolcu uçağı ile Dünya Ticaret Merkezi ve Pentagon’a intihar saldırıları düzenlendi. Saldırılarda toplamda 2 bin 996 kişi hayatını kaybetti. Bu saldırılar dünya siyasetinde önemli bir kırılma oluşturdu.

  • 2002

    Ekonomik ve siyasi kriz sonrası yapılan erken genel seçimlerden AK Parti büyük bir farkla birinci parti olarak çıktı ve tek başına hükümeti kurdu.

  • 2003

    Irak’ın El-Kaide’ye destek verdiği iddiası ile başlatılan 2. Körfez Savaşı ABD’nin Bağdat’ı bombalamasıyla başladı.

  • 2010

    İsrail ordusu, Gazze ablukasını kırmak maksadıyla Türkiye’den hareket eden Mavi Marmara gemisine baskın düzenledi. Baskında 10 kişi şehit oldu.